Het verhaal achter de edelherten in het Weerterbos

Volgens de kalender begint de herfst op 21 september. Voor mij begint de herfst als de edelherten met hun burlend oergeluid de overgang tussen de steeds kouder wordende nachten en korter wordende dagen inzetten. Het Weerterbos in Nederweert (NL) is inmiddels een gekende plek voor natuurliefhebbers en fotografen die deze doordringende ervaring willen meemaken. Minder gekend is het verhaal dat er aan vooraf ging.

In 2005 bouwt Stichting Het Limburgs Landschap een 150 ha groot uitwengebied in het Weerterbos.
Voor een medische controle, het plaatsen van een onderhuidse chip en het transport van België naar Nederland worden de herten verdoofd.
Een halsband met GPS moet het wetenschappers mogelijk maken om de edelherten tijdens het proefproject nauwgezet te kunnen volgen.
Een laatste controle van de chip bevestigt dat de edelherten legaal van België naar Nederland werden getransporteerd.

In 2002 keurde de Europese Unie een project goed om de natuur en het landschap in het GrensPark Kempen-Broek te verbeteren. Eén van de onderdelen was het voorstel van de Nederlandse provincie Limburg om het edelhert te herintroduceren. Het GrensPark Kempen~Broek bleek na een onderzoek dat 2 jaar eerder plaatsvond immers één van de plekken in Nederland te zijn waar een herintroductie van deze koning van het woud kon worden overwogen.

Een deel van de eerste groep edelherten die in het Weerterbos leven. Bij enkele herten werd een stukje van het oor verwijderd voor genetisch onderzoek. De hinde op de achtergrond draagt één van de GPS zenders.

Na de nodige bijkomende studies en talloze besprekingen besloten de initiatiefnemers om de theorie aan de praktijk te testen. Ze startten een proefproject dat een antwoord moest bieden op vragen zoals het verspreidingsgedrag van de edelherten in het Kempen~Broek, of de dieren schade zouden veroorzaken aan landbouwgewassen, wat de mogelijke risico’s waren voor het verkeer, hoe de inwoners en toeristen zouden reageren op deze nieuwe bewoners, wat de reactie was van de edelherten op mensen en wat de geschikte populatiedichtheid kon zijn na een positieve evaluatie van het proefproject.  Om dit mogelijk te maken kreeg het merendeel van de dieren een halsband met een zender die het mogelijk maakte om ze via een satellietverbinding te volgen of om ze met een ontvanger op het terrein op te sporen.

Om de edelherten de kans te geven om te ‘acclimatiseren’ na het transport en hun vrijlating zouden ze worden losgelaten in twee gebieden die voldoende groot en volledig uitgerasterd waren. Eén gebied lag in het Stramprooierbroek in Kinrooi (B), het andere in het Weerterbos in Nederweert. Na deze acclimatisatieperiode zouden de hekken worden opengezet en kon het eigenlijke proefproject beginnen. In extremis gaf toenmalig Vlaams minister voor Leefmilieu Kris Peeters geen toestemming voor het proefproject in het Belgische deel van het Kempen~Broek.

In Nederland ging het proefproject wel door. Op een kletsnatte dag in november 2005 werden 15 herten na een medisch onderzoek overgebracht van een hertenkweker in België naar het Weerterbos. Na het loslaten van de herten in het 150 hectare grote, uitgerasterde gebied werden enkele bijkomende studies uitgevoerd naar de verkeersveiligheid en kansen op schade aan landbouwgewassen. In 2008 werd aan de rand van het gebied een hoge uitkijktoren gebouwd die een mooi overzicht verschaft over het deelgebied de ‘Grashut’ waar de herten graag vertoeven.

Sinds 2013 verbindt een ecoduct over de autosnelweg A2 en de spoorlijn Maastricht-Eindhoven het Weerterbos met de Weerter- en Budelerbergen. Reeën, edelherten, maar ook kleinere dieren kunnen zo veilig oversteken om door te trekken naar de zuidelijker gelegen gebieden in het Kempen~Broek. Enkele deelgebieden van het Weerterbos werden bovendien omgevormd van een weidelandschap naar een gebied met waterplassen en kruidenrijke vlaktes. Zo werken ze in één adem mee aan de rol van klimaatbuffer die het Weerterbos toebedeeld kreeg.

Het ecoduct over de spoorweg en de A2 verbindt het Weerterbos (links op de foto) met de Weerter- en Budelerbergen (rechts op de foto).
Door de hormonen en de drang om zich van hun sterkste kant te laten zien aan de concurrenten is zelfs het gras niet veilig voor het zogenaamde plaatshert, het hert dat de hindes om zich heeft weten te verzamelen.

Door het wisselen van de coalitie in het provinciehuis in Maastricht wisselde ook de drang om de herten los te laten in de vrije wildbaan. Het opduiken van een onstuitbare golf everzwijnen in en rond het projectgebied met bijhorende schade aan landbouwgewassen en enkele verkeersongevallen, droeg niet bij aan de welwillendheid van het beleid om de poorten van het tijdelijk uitgerasterde gebied in het Weerterbos open te zetten.

Het is momenteel koffiedik kijken of en wanneer de herten hun vrijheid krijgen. Opvallend is alvast dat ook de provincie Noord-Brabant in 2013 besliste om het edelhert terug te brengen naar haar grondgebied. Wie weet kunnen beide roedels ooit samensmelten en gezamenlijk door de grensregio van Noord-Brabant, Nederlands en Belgisch Limburg en Antwerpen struinen.

Hoe dan ook lopen de edelherten in het Weerterbos 12 jaar later nog steeds in het uitgerasterde gebied en bezorgen ze eind september, begin oktober aan honderden natuurliefhebbers een bijzondere natuurbeleving tijdens de bronst.

Eén gedachte op “Het verhaal achter de edelherten in het Weerterbos”

Reacties zijn gesloten.